Wahania TSH (hormonu tyreotropowego) są związane ze stężeniami hormonów T3 (trójjodotyroniny) i T4 (tyroksyny) wytwarzanymi przez tarczycę. Wpływa na nie także sposób przyjmowania leku (tyroksyny). Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się jakie są normy TSH i co mogą oznaczać jego wahania.
Spis treści:
Jakie są normy TSH
Za wysoki poziom TSH
Za niski poziom TSH
Kiedy warto oznaczyć poziom TSH
WahaniaTSH a sposób przyjmowania leków
TSH – normy
TSH jest hormonem produkowanym przez przysadkę mózgową, który pobudza tarczycę do wytwarzania dwóch innych hormonów – T3 oraz T4. Poziom TSH rośnie, gdy stężenie hormonów tarczycy jest zbyt niskie, natomiast wzrasta w przypadku ich niedoboru.
Poziom TSH powinien mieścić się w granicach od 0,2–0,4 do 4,0–4,5 mj.m./l [1]. Górny zakres normy TSH jest jednak kwestią dyskusyjną. Ponadto wykazano, że poziom hormonu tyreotropowego jest tak naprawdę cechą bardzo indywidualną – zależną od wieku, pochodzenia etnicznego, ilości przyjmowanego jodu, pory pobrania próbki do analizy czy samej metody analizy laboratoryjnej [1].
Wahania TSH – gdy hormonu jest za dużo
Wzrost stężenia TSH będzie świadczył o niedoczynności tarczycy. Najczęstszą przyczyną takiego stanu jest choroba Hashimoto (autoimmunologiczne zapalenie tarczycy).
W przebiegu tego schorzenia układ odpornościowy produkuje przeciwciała atakujące tarczycę, co prowadzi do stopniowego wyniszczenia tego gruczołu. Zaburzona zostaje produkcja hormonów T3 i T4, co skutkuje wspomnianą niedoczynnością tarczycy.
Osoba chorująca na Hashimoto może odczuwać zmęczenie, apatię, rozdrażnienie i spadek koncentracji. Jej skóra może być też bardziej przesuszona, a waga wzrosnąć nawet pomimo prawidłowej diety. Kobiety z chorobą Hashimoto borykają się również z nieregularnymi miesiączkami, przez co trudniej jest im zajść w ciążę.
Chorzy są również bardziej narażeni na wystąpienie nietolerancji pokarmowych – trwałej nietolerancji glutenu (celiakii) i nietolerancji laktozy. Obie choroby mogą zmniejszyć skuteczność terapii Hashimoto, w tym spowodować wahania TSH. Dlatego też osobom ze stwierdzonym autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy zaleca się badania pod kątem tych dwóch nietolerancji.
Zobacz też: Choroba Hashimoto i celiakia – co mają wspólnego?
Wahania TSH – gdy hormonu jest za mało
Spadek stężenia TSH będzie świadczył o nadczynności tarczycy. Jedną z przyczyn takiego stanu może być choroba Gravesa i Basedowa, która podobnie jak Hashimoto ma podłoże autoimmunologiczne. Układ odpornościowy chorego produkuje przeciwciała przeciwko receptorowi TSH. Przeciwciała łączą się z tym receptorem, co skutkuje jego nadmierną aktywnością i wydzielaniem większej ilości hormonów tarczycowych.
Poza choroba Gravesa i Basedowa przyczyną zmniejszonego stężenia TSH może być wole guzkowe toksyczne oraz choroby przysadki mózgowej, w tym guz przysadki mózgowej czy poporodowa martwica przysadki zwana zespołem Sheehana.
Kiedy warto oznaczyć poziom TSH?
Hormon tyreotropowy oznacza się przy podejrzeniu nadczynności tarczycy. Świadczyć o niej mogą takie objawy jak:
- przyspieszona akcja serca,
- podwyższone ciśnienie krwi,
- chudnięcie, pobudzenie i bezsenność,
- nadmierne pocenie się,
- uczucie gorąca czy drżenie rąk.
Wskazaniem do badania poziomu TSH będzie również podejrzenie niedoczynności tarczycy. O stanie tym mogą świadczyć takie objawy jak:
- osłabienie i obniżenie nastroju,
- spowolnienie akcji serca,
- nagłe zwiększenie masy ciała,
- uczucie zimna oraz zaparcia.
Wahania TSH a sposób przyjmowania leków
Wahania TSH mogą być związane z nieodpowiednim przyjmowaniem leków (tyroksyny) np. w zbyt krótkim czasie przed posiłkiem, co powoduje, że tyroksyna nie zdąży się wchłonąć.
Bardzo istotne dla unormowania TSH jest to w jaki sposób przyjmujemy leki, w tym czy utrzymujemy odpowiednie odstępy czasowe przed lub po posiłku. [2] To poprawia wchłanianie leku:
- przyjmowanie leku rano na godzinę przed posiłkiem lub wieczorem 3-4 godziny po posiłku,
- witamina C.
To pogarsza wchłanianie leku:
- stosowanie tyroksyny rano na pół godziny przed pierwszym posiłkiem,
- żywność i napoje: kawa, produkty sojowe, sok grejpfrutowy, błonnik,
- nieleczone choroby: niezdiagnozowana celiakia (trwała nietolerancja glutenu) i niezdiagnozowana nietolerancja laktozy.
Jestem absolwentką Wydziału Lekarskiego Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach. Byłam asystentem w Oddziale Chorób Wewnętrznych Kliniki Chorób Wewnętrznych, Autoimmunologicznych i Metabolicznych Centralnego Szpitala Medycznego w Katowicach oraz w Klinice Endokrynologii Uniwersyteckiego Centrum Okulistyki i Onkologii. Więcej
Źródła:
[1] M. Gietka-Czernel, H. Jastrzębska, Norma TSH – czy należy ją zmienić, „Endokrynologia Polska” 2007 vol. 58, nr 5, s. 454-460. [2] K. Pastusiak, J. Michałowska, P. Bogdański, Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2017, 8, 4Ten artykuł jest chroniony prawami autorskimi. Niedopuszczalne jest zwielokrotnianie, modyfikowanie, publiczne odtwarzanie i / lub udostępnianie Serwisu, jego części, materiałów w nim zamieszczonych i / lub ich części, za wyjątkiem przypadków wskazanych w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.