Choroba Hashimoto – co to jest?

Choroba Hashimoto – ta brzmiąca nieco egzotycznie nazwa dotyczy bardzo popularnej w Polsce choroby tarczycy. Jest to jedno z najczęściej występujących obecnie schorzeń tego organu, które dotyka 10 razy częściej kobiet niż mężczyzn [1]. Na czym polega choroba Hashimoto?

W dużym uproszczeniu mówiąc: układ odpornościowy chorego zamiast chronić organizm przed bakteriami i wirusami, wytwarza stan zapalny we własnych tkankach. To z kolei powoduje powolne niszczenie narządu.

Spis treści:
Choroba Hashimoto a przeciwciała
Przyczyny choroby Hashimoto
Jak wykryć chorobę Hashimoto?

Choroba Hashimoto – przeciwciała

U pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy (chorobą Hashimoto) układ odpornościowy zaczyna produkować przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i przeciw tyreoglobulinie (anty-TG). W wyniku tego dochodzi do powstania nacieków limfocytarnych oraz zaniku komórek pęcherzykowatych tarczycy i jej niedoczynności [2].

Mówiąc w dużym uproszczeniu: organizm chorego rozpoznaje własną tarczycę jako wroga i zaczyna z nią walczyć, produkując przeciwciała. W ten sposób osłabia pracę gruczołu i z czasem przestaje on prawidłowo funkcjonować.

Niesprawna tarczyca produkuje z kolei mniej hormonów i tym samym – pojawia się niedoczynność tarczycy. Zdarza się, że w początkowej fazie choroby dochodzi do nadczynności tarczycy, ponieważ uszkodzony narząd uwalnia zbyt dużą ilość hormonów. Z czasem jednak u większości pacjentów rozwija się właśnie niedoczynność tego organu [3].

Warto w tym miejscu podkreślić, że jest to typowy obraz choroby Hashimoto. Czasami mamy natomiast do czynienia z sytuacją, gdy obraz USG tarczycy wyraźnie wskazuje na chorobę autoimmunologiczną, a badanie przeciwciał tego nie potwierdza. Podwyższone przeciwciała, choć ułatwiają diagnozę, nie są konieczne do jej postawienia [4].

Zobacz też: Objawy choroby Hashimoto

Choroba Hashimoto – jak dochodzi do jej pojawienia się?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Przyjmuje się, że konieczny jest czynnik genetyczny (dlatego choroba tak często występuje rodzinnie) oraz środowiskowy. Badania naukowe przeprowadzone z udziałem bliźniąt jednojajowych oraz dwujajowych pozwoliły na ustalenie, że zachorowalność w pierwszej kolejności jest zależna od czynnika genetycznego – wymienia się tutaj przede wszystkim polimorfizm w głównym układzie zgodności tkankowej (HLA) oraz genie CLTA-4. Dopiero jeżeli pacjent posiada obciążenie genetyczne, znaczenia nabierają czynniki środowiskowe [5].

Mogą nimi być m.in. infekcja wirusowa, palenie papierosów, przyjmowanie niektórych leków (np. amiodaronu), sole litu, terapie cytokinami czy stres. W literaturze znajdziemy również doniesienia, że chorobę Hashimoto może uaktywnić niedobór selenu lub namiar albo (rzadziej) niedobór jodu. Należy ponadto zwrócić uwagę, że obecność jednej choroby autoimmunologicznej zwiększa ryzyko wystąpienia kolejnej. Zatem choroba Hashimoto może wystąpić częściej u pacjentów z celiakią, cukrzycą typu I, RZS, łuszczycą itp.

W Internecie dość często można trafić na informację, że choroba Hashimoto jest spowodowana niedoborem jodu, dlatego należy go suplementować. Popularne są również alternatywne terapie z wykorzystaniem płynu Lugola. Tymczasem – jak pokazują badania w krajach, w których wprowadzono programy profilaktyki chorób wywołanych niedoborem jodu (również w Polsce), polegające w głównej mierze na wzbogacanie nim żywności – odnotowano wzrost zachorowań na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Należy również podkreślić, że w populacjach, w których spożycie jodu jest niższe w porównaniu z krajami, gdzie jest ono wystarczające, zachorowalność na chorobę Hashimoto jest mniejsza [6].

Jak wykryć chorobę Hashimoto?

Aby wykryć chorobę Hashimoto, wykonuje się:

• oznaczenie poziomu TSH w celu stwierdzenia laboratoryjnych cech niedoczynności lub nadczynności tarczycy,
• USG tarczycy – o Hashimoto świadczy hipoechogeniczny miąższ,
• oznaczenie poziomu przeciwciał aTPO – tutaj należy podkreślić, że miano przeciwciał przy chorobie Hashimoto powinno być znacznie podwyższone (co najmniej kilkaset). Podwyższone przeciwciała mogą bowiem występować również w przebiegu innych chorób [7].

Do stwierdzenia choroby Hashimoto nie jest konieczne wysokie miano przeciwciał. Zdarza się, że pacjent z tym schorzeniem ma niskie miano przeciwciał [8]. Dlatego zawsze diagnozę powinien postawić lekarz na podstawie kompletnych wyników badań laboratoryjnych, objawów oraz USG tarczycy.

Zobacz też: Choroba Hashimoto a dieta – na co zwrócić uwagę?

---

Źródła:

[1] F. Gołkowski, Aktualne spojrzenie na etiopatogenezę i aspekty kliniczne choroby Hashimoto, „Państwo i Społeczeństwo” 2016, XVI, 4, s. 103.
[2] A. Ratajczak, M. Moszak, M. Grzymisławski, Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne” 2017, 7 (4), s. 309.
[3] J. Luty, E. Bryl, Choroba Hashimoto – aspekt genetyczny i środowiskowy, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2017, 11 (1), s. 2.
[4] J. Belowski, Hashimoto ciąg dalszy. Rozpoznanie Hashimoto, Endokrynologia. Poradnik dla pacjentów, http://www.endokrynologia.net/tarczyca/hashimoto-ciag- dalszy#Rozpoznanie_Hashimoto, dostęp: 6.09.2018.
[5] J. Luty, E. Bryl, Choroba Hashimoto – aspekt genetyczny i środowiskowy, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2017, 11 (1), s. 5.
[6] J. Luty, E. Bryl, Choroba Hashimoto – aspekt genetyczny i środowiskowy, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2017, 11 (1), s. 3.
[7] J. Belowski, Hashimoto ciąg dalszy. Rozpoznanie Hashimoto, Endokrynologia. Poradnik dla pacjentów, http://www.endokrynologia.net/tarczyca/hashimoto-ciag- dalszy#Rozpoznanie_Hashimoto, dostęp: 6.09.2018.
[8] J. Belowski, Hashimoto ciąg dalszy. Rozpoznanie Hashimoto, Endokrynologia. Poradnik dla pacjentów, http://www.endokrynologia.net/tarczyca/hashimoto-ciag- dalszy#Rozpoznanie_Hashimoto, dostęp: 6.09.2018.