Laktoza, czyli cukier mleczy występuje w mleku prawie wszystkich ssaków: w mleku krowim, kozim, owczym, jak również w mleku kobiecym. Ponadto laktozę znajdziemy również w wielu produktach spożywczych, w tym w jogurtach, kefirze, serach, śmietanie czy lodach. Niestety wielu z nas, bo statystycznie nawet 37% dorosłych Polaków, źle toleruje cukier mleczny. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, czego nie jeść przy nietolerancji laktozy.
Spis treści:
W jakich produktach jest najwięcej laktozy (cukru mlecznego)?
Jogurty, kefiry i maślanki a nietolerancja laktozy – czy są bezpieczne?
Dlaczego laktoza nie jest prawidłowo trawiona przy nietolerancji laktozy?
Jak wygląda diagnostyka nietolerancji laktozy?
Nietolerancja laktozy – w tych produktach jest najwięcej cukru mlecznego!
Produkty spożywcze na bazie mleka, takie jak sery, jogurty czy maślanki nietrudno połączyć z laktozą. Każdy z tych produktów będzie miał jednak inną zawartość laktozy. Pokazuje to poniższa tabela.
Zawartość laktozy w 100 g wybranych produktów mlecznych [1], [2]
| MLEKO SŁODKIE | 100 g produktu |
| mleko krowie 3,2% tłuszczu | 4,6 |
| mleko kozie | 4,4 |
| mleko owcze | 5,1 |
| PRODUKTY MLECZNE Z MLEKA KROWIEGO | 100 g produktu |
| śmietanka 30% | 3,1 |
| śmietanka 12% | 3,9 |
| śmietanka 9% | 4,0 |
| mleko odtłuszczone w proszku | 51 |
| mleko pełne w proszku | 39 |
| mleko zagęszczone niesłodzone | 9,4 |
| mleko zagęszczone słodzone | 10,3 |
| jogurt naturalny 2% tłuszczu | 4,6 |
| jogurt owocowy | 5 |
| kefir 2% tłuszczu | 4,1 |
| maślanka 0,5% tłuszczu | 4,7 |
| sery żółte, np. Gouda, Edamski | 0,1 |
| ser biały chudy | 3,1 |
| ser biały półtłusty | 3,2 |
| ser biały tłusty | 2,9 |
| ser topiony | 1 |
| lody śmietankowe | 4,4 |
Jogurty, kefiry, maślanki – bezpieczne, czy nie?
Jogurty czy kefiry zaliczają się do produktów mlecznych fermetnowanych. W procesie fermentacji część laktozy zostaje w nich rozłożona do kwasu mlekowego, dzięki czemu rzeczywiście są one lepiej tolerowane przez osoby chore. Trzeba jednak pamiętać, że fermentacja nie usuwa z tych produktów laktozy całkowicie. W związku z czym dla osób o dużym stopniu nietolerancji jogurt, kefir czy maślanka wciąż mogą być szkodliwe. W takim przypadku „zwykły” jogurt czy inny produkt mleczny powinien być zastąpiony jego bezlaktozowym odpowiednikiem.
Nietolerancja laktozy – dlaczego laktoza nie jest prawidłowo trawiona?
Aby będąca dwucukrem laktoza mogła przyswoić się do organizmu, musi najpierw zostać rozłożona na cukry proste – glukozę i galaktozę. Mechanizm rozkładu jest możliwy dzięki obecności enzymu produkowanego w jelitach – laktazy. Przy nietolerancji laktozy jelito produkuje jednak zbyt małe ilości tego enzymu lub nie produkuje go wcale. W efekcie niestrawiona laktoza, pod wpływem działania bakterii jelitowych, zaczyna fermentować, wywołując przykre dolegliwości.
Objawy nietolerancji laktozy koncentrują się przede wszystkim wokół układu pokarmowego. U chorego mogą pojawić się:
- wzdęcia,
- bóle brzucha,
- biegunki,
- gazy,
- uczucie przelewania w jelitach.
Dolegliwości te występują zwykle z opóźnieniem, nawet po kilku – kilkunastu godzinach od spożycia produktu zawierającego laktozę. Z tego powodu wielu chorych nie łączy swoich objawów z nietolerancją cukru mlecznego, co niestety opóźnia diagnostykę. Warto też pamiętać, że większość chorych ma swój własny, indywidualny próg tolerancji laktozy.
Jak wygląda diagnostyka nietolerancji laktozy?
Nietolerancję laktozy diagnozuje się przy pomocy kilku badań. Pierwszym z nich jest wodorowy test oddechowy. Polega on na kilkukrotnym podaniu pacjentowi roztworu laktozy oraz pomiarze stężenia wodoru w wydychanym powietrzu. Niestety do wodorowego testu oddechowego trzeba się wcześniej odpowiednio przygotować, dlatego nie jest to badanie szczególnie komfortowe dla pacjenta.
Kolejnym badaniem jest pomiar glukozy we krwi po obciążeniu laktozą. Pierwszą próbkę krwi pobiera się jeszcze przed podaniem laktozy. Kolejne pomiary wykonuje się kilkukrotnie już po jego podaniu, mniej więcej w 30-minutowych odstępach. Nieprawidłowy wzrost stężenia glukozy we krwi będzie sugerował nietolerancję laktozy. To badanie również nie należy do szczególnie przyjemnych, ponieważ wymaga prowokacji laktozą, a co za tym idzie naraża badanego na przykre dolegliwości.
W praktyce klinicznej coraz częściej sięga się więc po badanie polimrfizmu genu LCT. Pozwala ono określić, czy nietolerancja laktozy ma podłoże genetyczne. Badanie to nie wymaga wcześniejszych przygotowań ani prowokacji laktozą. Jest więc całkowicie komfortowe dla pacjenta. Można je też wykonać w dowolnym momencie, nawet będąc już na diecie bezlaktozowej. Ponadto raz wykonanego testu genetycznego nie trzeba później powtarzać. Jego wynik będzie ważny do końca życia.
Źródła:
[1] D. Włodarek, D. Głąbska, Nietolerancja laktozy – zalecenia dietetyczne, „Medical Tribune” 2014, nr 10, s.[2] H. Kunachowicz, I. Nadolna, B. Przygoda i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
Ten artykuł jest chroniony prawami autorskimi. Niedopuszczalne jest zwielokrotnianie, modyfikowanie, publiczne odtwarzanie i / lub udostępnianie Serwisu, jego części, materiałów w nim zamieszczonych i / lub ich części, za wyjątkiem przypadków wskazanych w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.