Selen w chorobach tarczycy

Selen pełni w naszym organizmie wiele ważnych funkcji. Pierwiastek ten jest odpowiedzialny między innymi za tworzenie i rozkład hormonów tarczycy. Czy suplementacja selenem może pomóc pacjentom chorym na Hashimoto? Jaki związek mają selen a tarczyca? Zapraszamy do lektury artykułu.

Jaka jest rola selenu w organizmie?
tarczyca.info/dieta/selen-w-chorobach-tarczycy/#rola-selenu-w-czynnosci-tarczycy”>Selen a tarczyca – rola selenu w czynności tarczycy
Selen w diecie
Jakie są skutki niedoboru i nadmiaru selenu
Selen w suplementach
Czy suplementacja selenem może pomóc w leczeniu chorób tarczycy?
Selen a tarczyca – podsumowanie

Jaka jest rola selenu w organizmie?

Selen (Se) to niemetal, mikroelement ten bierze udział w wielu procesach fizjologicznych i biochemicznych, które zachodzą w ludzkim organizmie. Selen stanowi centrum aktywne dla reakcji redoks, w wyniku których dochodzi do redukcji nadtlenków i dezaktywacji rodników tlenowych [1]. Jest także składnikiem wielu enzymów oraz wchodzi w skład białek budujących błony komórkowe, dzięki czemu pełni funkcję stabilizującą w organizmie [8].

Pierwiastek ten odgrywa ważną rolę w spermatogenezie i wpływa na płodność u mężczyzn [4], wspomaga także płodność kobiet [2]. Ma właściwości przeciwzapalne i chroni przed starzeniem [13], wpływa także na układ immunologiczny, wspomaga detoksykację organizmu oraz reguluje produkcję hormonów tarczycy [8].

Rola selenu w czynności tarczycy

Jaki związek mają selen a tarczyca? Jak się okazuje, pierwiastek ten występuje w największej ilości w gruczole tarczowym [3]. Selen jest składnikiem enzymu dejodynazy, który przekształca tyroksynę (T4) do trijodotyroniny (T3)) i bierze udział w metabolizmie wydzielanych przez tarczycę hormonów [1]. Zawartość selenu w diecie może więc wpływać na prawidłowe funkcjonowanie gruczołu tarczowego.

Selen w diecie

Selen w diecie występuje w takich produktach spożywczych jak:

• mięso (wieprzowina, wołowina, indyk, jagnięcina),
• ryby,
• owoce morza,
• produkty zbożowe,
• nabiał i produkty mleczne,
• niektóre owoce i warzywa (brokuły, cebula, szparagi).

Podstawowym źródłem selenu są produkty pochodzenia zwierzęcego. Bogatym źródłem tego pierwiastka są także orzechy brazylijskie [6].

Selen – skutki niedoboru i nadmiaru

Niedobory selenu w organizmie wiążą się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego [10], mogą także przyspieszać starzenie się organizmu, wywoływać problemy z odpornością oraz przyczyniać się do zaburzeń nastroju [12]. Z kolei nadmiar tego pierwiastka może być niebezpieczny, z uwagi na jego toksyczne działanie.

Za bezpieczny zakres spożycia selenu uznano obecnie dawkę wynoszącą 55 µg, a w przypadku kobiet w ciąży, z uwagi na większe zapotrzebowanie – 60 µg [15]. Przekroczenie bezpiecznej dawki selenu może doprowadzić do zatrucia i wywołać takie objawy jak: utrata paznokci i włosów, biegunka, depresja, martwica wątroby i nerek, ślepota, ataksja oraz zaburzenia oddychania [17].

Selen w suplementach

Ilość selenu w diecie jest zróżnicowana geograficznie. W wielu populacjach krajów europejskich odnotowano niedobory tego pierwiastka. Tereny Polski należą do obszarów, w których odnotowano niską zawartość selenu w glebie i roślinach co sugeruje, że uzupełnienie deficytu selenu u pacjentów może wpłynąć korzystnie na ich zdrowie [13]. Aby dobrać dawkę selenu, warto okresowo sprawdzać jego poziom w czasie badań kontrolnych.

Czy suplementacja selenem może wspomóc leczenie chorób tarczycy?

Niedobór selenu w diecie wpływa na gorsze przyswajanie jodu, zmniejsza wytwarzanie trójjodotyroniny oraz może doprowadzić do zaburzeń czynności tarczycy [15]. Niskie stężenie selenu może zwiększyć istotnie zachorowalność na choroby tarczycy, takie jak autoimmunologiczne zapalenie, czy niedoczynność gruczołu tarczowego [14] [15]. W przypadku osób, które cierpią z powodu zaburzeń funkcjonowania tarczycy, suplementacja selenem wydaje się więc zasadna [16]. Czy rzeczywiście tak jest?

Badania dowiodły, że podawanie preparatów selenu w ciąży zmniejsza częstość poporodowego zapalenia tarczycy [7], a u pacjentów z Hashimoto Selen suplement obniża stan zapalny [5]. Stosowanie selenometioniny może być korzystne u pacjentów z chorobą Hashimoto, u których stwierdzono odpowiedni poziom jodu przy jednoczesnym niedoborze selenu we krwi [16]. Jak do tej pory nie udowodniono jednak, że suplementacja selenem w tabletkach może doprowadzić do trwałego ustąpienia chorób tarczycy [18].

Selen a tarczyca – podsumowanie

W chwili obecnej, z powodu niejednoznacznych wyników badań większość organizacji eksperckich nie zaleca leczenia choroby Hashimoto przy pomocy preparatów selenu [18]. Tym bardziej że u osób, które przewlekle stosowały selen w tabletkach, zaobserwowano skutki uboczne – wystąpił u nich wzrost zachorowań na choroby degeneracyjne układu nerwowego, zaburzenia lipidowe, nadciśnienie oraz cukrzyca typu 2 [9][11]. Póki co, nie ma więc wystarczających podstaw, aby przyjmować selen w innych celach niż profilaktyczne [18].

Źródła:

1. Brown KM, Arthur JR. Selenium, selenoproteins and human health: a review. Public Health Nutr 2001; 4: 593-9.
2. Ceko MJ, Hummitzsch K et al. X-Ray fluorescence imaging and other analyses identify selenium and GPX1 as important in female reproductive function. Metallomics 2005; 7, 71–82.
3. Katoh Y., Sato T., Yamamoto Y.: Determination of multielement concentrations in normal human organs from the Japanese. Biol. Trace Elem. Res. 2002; 90: 57-70.
4. Kohrle J, Jakob F, Contempré B, Dumont JE: Selenium, the thyroid, and the endocrine
system. Endocrine reviews 2005; 26(7): 944-984.
5. Krysiak R., Okopien B.: The effect of levothyroxine and selenomethionine on lymphocyte and monocyte cytokine release in women with Hashimoto’s thyroiditis. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2011; 96: 2206-2215.
6. Mazokopakis EE, Protopapadakis EE. Recommended dietary selenium intakes and selenium concentrations in nuts. Hell J Nucl Med 2007; 10: 34
7. Negro R, Greco G, Mangieri T et al. The influence of selenium supplementation on postpartum thyroid status in pregnant women with thyroid peroxidase autoantibodies. J Clin Endocrinol Metab 2007; 92: 1263-1268.
8. Papp LV, Lu J, Holmgren A, & Khanna KK. From selenium to selenoproteins: synthesis, identity, and their role in human health. Antioxidants & redox signaling 2007; 9(7), 775-806.
9. Steinbrenner H, Speckmann B, Pinto A, & Sies H. High selenium intake and increased diabetes risk: experimental evidence for interplay between selenium and carbohydrate metabolism. Journal of clinical biochemistry and nutrition 2011; 48(1), 40-5.
10. Stranges S, Laclaustra M, Ji C, Cappuccio FP, Navas-Acien A, Ordovas JM, Rayman M, & Guallar E. Higher selenium status is associated with adverse blood lipid profile in British adults. The Journal of nutrition 2010; 140(1), 81-7.
11. Stranges S, Sieri S, Vinceti M, Grioni S, Guallar E, Laclaustra M, Muti P, Berrino F, & Krogh V. A prospective study of dietary selenium intake and risk of type 2 diabetes. BMC public health 2010; 564.
12. Vinceti M, Wei ET, Malagoli C et al. Adverse health effects of selenium in humans. Rev Environ Health 2001; 16(4):233-51.
13. Wala K., Zieliński K., Zdrojewicz Z. Rola selenu w patogenezie chorób tarczycy. Med. Rodz 2018; 21 (2A): 46-50.
14. Wang W, Xue H, Li Yet al.: Effects of selenium supplementation on spontaneous autoimmune thyroiditis in NOD.H-2h4 mice. Thyroid 2015; 10: 1137-1144.
15. Wu Q, Rayman MP, Lv H et al.: Low population selenium status is associated with increased prevalence of thyroid disease. J Clin Endocrinol Metab 2015; 100: 4037-4047.
16. Zagrodzki P., Kryczyk J. Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2014; 68: 1129-1137.
17. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012.
18. http://www.endokrynologia.net/tarczyca/selen-w-chorobach-tarczycy